De meeste tuinliefhebbers zien de buxusmot (Cydalima perspectalis) liever gaan dan komen. Maar om de vraatzucht van deze exoot onder controle te krijgen, loont het toch de moeite eens goed op de mot in te zoomen. Wist je bijvoorbeeld dat deze nog niet in de meeste vlinderboeken staat? Dit wist je waarschijnlijk nog niet over de buxusmot:
1. De buxusmot is een nachtvlinder
De buxusmot is een vreemde eend in de bijt in de wereld van de nachtvlinders: hij is behoorlijk groot, maar behoort toch tot de micronachtvlinders (de grootste groep nachtvlinders in Nederland met zo’n 1400 soorten) in plaats van de grotere macronachtvlinders (ruim 800 soorten). De soort werd pas in 2007 in ons land gezien. Opvallend: de meldingen van overlast vind je overal, maar in de vlinderboekjes staat de buxusmot juist niet.
2. Een invasieve exoot
De import van buxus uit Azië is waarschijnlijk de reden dat deze nachtvlinder rond 2005 in Duitsland opdook. Het komt dus door menselijk toedoen dat we nu met de gebakken peren zitten. Het invasieve karakter van de buxusmot helpt ook niet mee. Dit betekent dat hij zich in sneltreinvaart kan voortplanten en in nieuwe gebieden vestigen – en daar weer razendsnel vermenigvuldigen.
3. De buxusmot is een korte levensgenieter
De wit met zwart omlijste vlinders zijn slechts acht dagen in de gelegenheid om zich voort te planten. Dit doen ze dan ook massaal. De honderden eitjes van de buxusmot komen terecht in de buxushaag of -struik in onze tuin. Bij uitkomst doen de rupsen zich tegoed aan de bladeren. Daarom kleuren buxussen in juni bruin en sterven ze af.
4. Een eenkennig insect
Uit kweekproeven van De Vlinderstichting blijkt dat de rupsen van de buxusmot aan de wandel gaan als de buxussen in de buurt kaalgevreten zijn. Wat blijkt? De meeste andere planten lusten ze gelukkig niet of de eitjes komen niet uit. Wel is het oppassen met de veelgebruikte bodembedekker schaduwkruid (Pachysandra terminalis), die voor de buxusmot een goede vervangende maaltijd en afzetplaats voor eitjes vormt.
5. De buxusmot is een traktatie voor andere dieren
Het is een van de meest verrassende ‘bestrijdingsmiddelen’ om in te zetten tegen de buxusmot: kippen! Die blijken dol te zijn op de dikke rupsen. Sowieso raken de natuurlijke vijanden van de buxusmot, naast vogels ook spinnen en muizen, steeds meer gewend aan de buxusmot. Dat betekent dat deze dieren langzaamaan leren dat zij de buxusmot kunnen eten. De natuur verzint er dus zelf iets op.
Buxusrups in je tuin
De nachtvlinders uit Azië leggen eitjes in de buxus. De rupsen eten zich vervolgens vol aan de plant en gaan zich er ook weer in verpoppen. De naam buxusmot geldt dan ook zowel voor de nachtvlinder als de rups. De buxus kan heel wat hebben, maar jaar na jaar kaalgevreten worden doet de struik niet goed. Controleer daarom meerdere keren per jaar de buxusstruik, vooral in de periode tussen april en oktober.
Levenscycli buxusmot
De rups loopt verschillende levenscycli door:
- Eind mei, juni: de jonge rupsen veranderen in motten.
- Augustus: de rupsen (voortgekomen uit de motten die enkele weken eerder eitjes legden) zijn volgroeid.
- September: de rupsen veranderen in motten.
- Oktober: de rupsen (die voortkomen uit de motten van september) eten van de buxus tot oktober en gaan daarna in winterslaap.
Controleren op de buxusrups
De buxusrups kun je het hele jaar door aantreffen in je struik. De buxus heeft een groot herstelvermogen, maar als hij jaar na jaar wordt aangevreten, is hij hier natuurlijk niet tegen opgewassen. Daarom is het aan te raden een aantal keer per jaar je struik(en) grondig te controleren. Met name in de maanden april, mei, juli, augustus, september en oktober. De rups verandert in iedere fase van kleur. In het begin is de rups geel, later wordt hij groener met zwarte/bruine strepen en stippen. Spinsels op de bladeren van de buxus zijn ook een teken dat de rups actief is in je struik.
Vogels eten buxusrupsen
Vogels hebben de buxusrups als snack ontdekt, zoals kwikstaarten en koolmezen. Massaal zitten ze dan ook op struiken om de rupsen eruit te pikken. Gebruik daarom geen gif om de buxusmot te bestrijden! Dat doodt ook andere dieren zoals bijen, lieveheersbeestjes en vlinders. Koolmezen zijn gek op de rupsen en voeden ze aan hun jongen, tot wel honderden per dag. Goed om te weten: uit onderzoek blijkt dat de grote mezensterfte niet komt door het gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen tegen te buxusmot. Gedacht werd dat de mezensterfte veroorzaakt werd door dit gif en hun jongen eraan doodgingen, maar dat blijkt dus niet zo te zijn. Desondanks is het natuurlijk diervriendelijker om geen gif in te zetten tegen de buxusmot.
Tips om de buxusmot natuurlijk te bestrijden
Tips om de buxusmot natuurlijk te bestrijden
- Haal de rupsen met de hand weg en knip spinsels eruit. Vergeet de pop niet ook mee te nemen. Gooi de rupsen niet los in de groenbak, want hiermee kun je de tuin van de buren besmetten. Zorg dat het afval in een goed gesloten afvalzak zit. Zo voorkom je dat de rupsen toch naar buiten weten te glippen.
- Hang op meerdere plekken in en om de tuin vogelhuisjes op. Zo verwelkom je vogels als de koolmees in je tuin. Leggen ze een nestje, dan is de kans groot dat deze natuurlijke vijand de buxusrupsen voert aan de jongen.
- Plaats feromoonvallen. In zo’n feromoonval plaats je een lokmiddel: een capsule met het vrouwelijk feromoon van de buxusmot. Hier komen mannelijke motten op af. Als je de val op tijd ophangt, kun je de mannetjes opvangen vanaf het moment dat ze uitkomen. Als ze niet de kans hebben gehad om te bevruchten, blijven de aanwezige vrouwelijke motten onbevrucht achter. Geen eitjes betekent ook geen rupsen.
- Bespuit je struik(en) wekelijks met de hogedrukspuit (als je geen feromoonvallen gebruikt). Een intensief klusje, maar het werkt. Pas dit toe in de maanden waarin de buxusrups actief is: april, mei, juli, augustus, september en oktober.
- Volwassen buxusmotten komen af op kunstlicht, dus ook op tuinverlichting. Het is lastig tijdens zwoele zomeravonden, maar vermijd tuinverlichting in de periode dat de buxusmot actief is om ze niet aan te trekken.
- Is bestrijding niet mogelijk of werkt het niet (goed)? Verwijder dan de kern van de buxus. Knip de aangetaste takken weg als de verpopping is begonnen. Gooi de takken, inclusief rupsen en spinsels, weg. Zorg ook hier dat je het afvoert in goed gesloten afvalzakken.
Is er niets meer over van je buxus of ben je het vechten tegen de rups zat? Dan lijkt het een goed moment om een mooie vervanger in de tuin te zeggen. Bekijk hier zes vervangers voor de buxus.
Wat als niets helpt tegen de buxusmot?
Werken deze vormen van bestrijding niet? Verwijder dan de kern van de buxus. Knip de aangetaste takken weg als de verpopping is begonnen. Gooi de takken weg, inclusief de rupsen en spinsels. En wederom in goed gesloten afvalzakken. Is er echt niks meer over van je buxus of wil je de strijdbijl begraven? Dan zijn er natuurlijk ook mooie vervangers voor deze struik.
