De ijsvogel, ook bekend als de kingfisher in het Engels, is een kleine vogel met helderblauwe en oranje veren die vaak wordt gevonden in waterrijke gebieden zoals rivieren, meren, vijvers en grachten. Het is een solitaire vogel die vaak jaagt en leeft in de buurt van zijn nestplaats. De ijsvogel is een trekvogel die soms in de wintermaanden naar het zuiden migreert, maar veel vogels blijven het hele jaar door in Nederland.
Uiterlijk van de ijsvogel
De ijsvogel is een kleine vogel met een lengte van ongeveer 17 centimeter. Hij heeft een opvallend blauw verenkleed op zijn rug en vleugels, en een oranje buik. Ze hebben een korte, stompe staart, een grote kop en de snavel is lang en recht, en heeft een zwarte punt. Hun ogen zijn donker en omringd door witte veren. Over het algemeen hebben mannelijke ijsvogels iets meer oranje op hun onderkant dan vrouwtjes, maar verder zijn beide geslachten qua uiterlijk vrijwel identiek. De ijsvogel heeft ook een kenmerkende vlucht, waarbij hij snel en laag over het water scheert op zoek naar prooi.
Welk geluid maakt een ijsvogel?
De ijsvogel maakt meestal een schril, fluitend geluid dat lijkt op ‘tzieet‘ of ‘tziee‘. Het geluid is vrij hoog en scherp en kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Het is vaak te horen wanneer de vogel zich verplaatst langs de waterkant of wanneer hij communiceert met zijn soortgenoten. IJsvogels gebruiken hun roepen ook als een manier om territorium af te bakenen en om te communiceren met hun partner tijdens het broedseizoen. Over het algemeen zijn ijsvogels niet bijzonder vocaal en communiceren ze voornamelijk met elkaar via lichaamstaal en het uitzenden van hun roepen. Het geluid van een ijsvogel kan soms worden verward met dat van andere vogels, dus het is het beste om ook naar andere signalen te kijken om er zeker van te zijn dat je een ijsvogel hebt gezien of gehoord.
Leefgebied
De ijsvogel komt voor in verschillende waterrijke gebieden met stromend water, zoals rivieren, meren, vijvers en kanalen. De vogel komt in verschillende habitats voor, waaronder bossen, open graslanden en mangroven, maar het meest voorkomende leefgebied zijn toch wel rivieren en beken met helder water. De voorkeur van de ijsvogel gaat uit naar wateren met traag stromende stroming en een bodem bedekt met kiezels, omdat deze gebieden de beste visplekken bieden. De vogel jaagt en leeft in de buurt van zijn nestplaats. IJsvogels kunnen worden gevonden in Europa, Azië, Afrika en Australië en komen voor in verschillende soorten klimaten; van tropische regenwouden tot gematigde en zelfs koude klimaten. De ijsvogel is een trekvogel die in de wintermaanden soms naar het zuiden trekt, maar veel vogels blijven het hele jaar door in Nederland.
Voedsel en jacht
De ijsvogel is een viseter en zijn dieet bestaat voornamelijk uit kleine visjes, maar eet ook insecten en andere kleine dieren. De ijsvogel leeft in een relatief klein leefgebied en is sterk afhankelijk van de beschikbaarheid van voldoende vis om te overleven. Het zijn uitstekende jagers en hebben een unieke techniek ontwikkeld om hun prooi te vangen. Ze zitten vaak op een tak en scannen de omgeving af op zoek naar beweging. Dit kan, want de vogels hebben een uitstekend gezichtsvermogen dat hen in staat stelt om vissen te zien vanaf een tak of andere uitkijkpost boven het wateroppervlak. Zodra ze een vis hebben gespot, maken ze een snelle en precieze duikvlucht van wel 80 km/uur naar beneden om de vis te grijpen. Ze beschermen zichzelf met hun vleugels tegen de impact van het water. IJsvogels zijn zeer wendbaar in de lucht en kunnen hun lichaam snel aanpassen om de vis te volgen en te grijpen, zelfs als deze probeert te ontsnappen. De ijsvogel heeft een unieke jachttechniek waarbij hij met zijn snavel eerst de vis verdooft voordat hij hem doorslikt.
Broedgedrag
Het broedgedrag van de ijsvogel is zeer interessant en indrukwekkend. Het mannetje en het vrouwtje voeren een dans uit om hun band te versterken en hun bereidheid om te paren aan te geven. Het mannetje biedt het vrouwtje voedsel aan en ze zullen samen op takken zitten, elkaar likken en met elkaar flirten. Nadat het vrouwtje het aanbod van het mannetje heeft geaccepteerd, bouwen ze samen het nest en broeden ze de eieren uit.
Nestplaat
De ijsvogel is een holenbroeder en maakt zijn nest in steile oevers van rivieren, beken en meren. Het mannetje en het vrouwtje werken samen om het nest te bouwen en kiezen vaak een locatie waar de ingang van de holte direct boven het wateroppervlak ligt. Dit biedt bescherming tegen vijanden. De ijsvogel legt meestal 5 tot 7 eieren in het nest, zowel het mannetje als het vrouwtje broeden de eieren. Na ongeveer 3 weken komen de eieren uit en blijven de jongen nog ongeveer 4 weken in het nest voordat ze vliegen. Het mannetje en het vrouwtje werken samen om de jongen te voeden, waarbij ze visjes uit het water vangen en deze naar het nest brengen.
Bescherming van de ijsvogel
De ijsvogel staat in Nederland op de rode lijst van bedreigde vogelsoorten. Dit komt voornamelijk door het verlies van geschikte nestplaatsen en jachtgebieden. Ook de kwaliteit van het water speelt een belangrijke rol in het voortbestaan van de ijsvogel, omdat hij afhankelijk is van vis als voornaamste voedselbron. Gelukkig zijn er in Nederland verschillende initiatieven die de ijsvogel beschermen en zijn leefgebied proberen te verbeteren.
Waar kan ik een ijsvogel zien?
Wil je zelf de ijsvogel spotten? Dan is het belangrijk om naar de juiste locaties te gaan. De ijsvogel komt voornamelijk voor in waterrijke gebieden, zoals de Biesbosch, de Oostvaardersplassen en de Weerribben. Het is ook mogelijk om de ijsvogel te zien bij bepaalde visvijvers en kanalen, maar het blijft een uitdaging om hem te vinden. De beste tijd om de ijsvogel te spotten is in de wintermaanden, wanneer het water kouder is en er minder begroeiing is die het zicht belemmert.
Als je de ijsvogel wilt fotograferen, is het belangrijk om geduld te hebben en rustig te blijven. De ijsvogel is een schuwe vogel die snel gestoord raakt, dus het is belangrijk om rustig te blijven en op afstand te blijven. Zorg ook voor een goede camouflage zodat de vogel je niet opmerkt en blijft zitten op zijn uitkijkpunt.
Wat betekent het als je een ijsvogel ziet?
In sommige culturen wordt het zien van een ijsvogel beschouwd als een teken van geluk, voorspoed en welvaart. Het kan ook worden geassocieerd met het vinden van innerlijke rust en kalmte, omdat de ijsvogel bekend staat om zijn kalme en rustige manier van bewegen langs het water. In de mythologie en folklore van verschillende culturen wordt de ijsvogel ook geassocieerd met verjonging, genezing en liefde.
Weetjes over de ijsvogel
Er zijn veel interessante en leuke weetjes over de ijsvogel! Hier zijn er een paar:
- De ijsvogel heeft een zeer korte, stompe staart, wat hem helpt om snel te manoeuvreren en te draaien tijdens het vliegen.
- IJsvogels kunnen tot wel 90 km/u vliegen als ze duiken om vis te vangen.
- De veren van een ijsvogel lijken bruin van kleur als je hem van bovenaf bekijkt, maar als je hem van onderaf bekijkt, zijn de veren felblauw en oranje van kleur.
- IJsvogels hebben een transparant beschermend membraan in hun ogen dat hen beschermt tegen schade door het water wanneer ze duiken om vis te vangen.
- IJsvogels maken hun nesten in de oevers van rivieren en beken, waar ze tunnels graven die soms wel één meter lang kunnen zijn.
- Het paren en broeden van ijsvogels gebeurt voornamelijk in de lente en de zomer, wanneer de waterstanden hoog genoeg zijn voor hen om te vissen en wanneer de vispopulaties op hun hoogst zijn.
- IJsvogels hebben een unieke manier om hun vis te doden voordat ze hem doorslikken. Ze slaan hun vis meerdere keren tegen een tak of steen om hem te verlammen en hem zo gemakkelijker te kunnen doorslikken.
- IJsvogels worden soms ook wel waterkingfishers genoemd vanwege hun koninklijke uitstraling en hun vermogen om vis te vangen.