Veel tuinliefhebbers hebben een haat-liefdeverhouding met Salvia of salie. De tuinplanten bloeien lang en uitbundig en zorgen daarmee tot diep in het najaar voor kleur in de border. Veel soorten salie zijn echter ook vorstgevoelig en daarmee niet winterhard; ze verdwijnen in onze koude of natte winters. Wie toch graag langer geniet van salie in de tuin: met wat extra aandacht is de kans op het overhouden van deze spectaculaire zomerbloeier groot.

Salvia of salie en de betekenis

De naam Salvia komt van het Latijnse salvere en betekent ‘welbevinden’ of ‘genezen’. Het verwijst naar de geneeskrachtige werking die men de plant al eeuwenlang toedicht. Salvia officinalis of echte salie is een bekend keukenkruid. In dezelfde lipbloemenfamilie zitten zo’n 1200 verschillende soorten sierlijke tuinplanten. Hieronder vind je eenjarigen, vaste planten en halfheesters. De soorten kunnen onderling zeer sterk verschillen in onder meer grootte, blad- en bloemvorm. Maar je herkent de Salvia altijd aan zijn vierkante stengel. In Nederland komt alleen Salvia pratensis in het wild voor, veldsalie.

Paarse salie: Salvia nemorosa is winterhard

Salie en winterhard, die combinatie vormt een belangrijk thema bij deze planten. Niet zelden verdwijnt Salvia voorgoed na slechts één mooie zomer. Met de paarse soorten uit de Salvia nemorosa-groep (bossalie) loop je weinig risico. Geen nood als ze volledig verdwijnen in december; in het voorjaar lopen ze vanzelf weer mooi uit. Wil je de bloeitijd verlengen, knip deze soorten dan in juni na de eerste bloei voor de helft terug. Fraai paars zijn cultivars ‘Caradonna’ en ‘Ostfriesland’. Goed voor de schaduw is Salvia ‘Amber’ die zachtgeel en paars bloeit. Wil je een witte Salvia dan is de ‘Schneehugel’ een aanrader. Andere winterharde soorten zijn Salvia xsylvestris en Salvia verticillata (kranssalie). Maar denk ook aan een inheemse veldsalie als lila Salvia pratensis ‘Eveline’.

Zuid-Amerikaanse salie als tuinplant

Minder winterhard zijn de Salvia’s die van nature groeien in Zuid-Amerika. Blauwe salie (Salvia patens) en moerassalie (Salvia uliginosa) bijvoorbeeld. De bloemen zijn vaak intens van kleur en daarmee onweerstaanbaar voor veel tuiniers. Zij nemen het risico op verdwijnen op de koop toe. Toch kun je wel proberen deze prachtige Salvia’s  over te houden. Knip de plantjes vóór de eerste nachtvorst terug en dek ze af met een flinke laag mulch. Een ander idee is het nemen van stekken na de bloei. Als je die in de winter binnen bewaart en goed verzorgt, heb je volgend jaar weer juweeltjes in de tuin.

Salvia in struiken

Behalve vaste planten zijn er struikachtige Salvia’s. Een van de bekendste en meest winterharde soorten is Salvia microphylla ‘Hot Lips’. Hij bloeit vaak tot aan de eerste nachtvorst in november. Tijdens warme nachten verkleuren de roodwitte bloemen bijna helemaal rood. Soorten uit de greggii– of jamensis-groep zijn vorstgevoeliger. Een truc die je hier kunt uitproberen: plant de heesters een stuk dieper dan normaal en dek de struik in de winter af met takken of vorstbescherming.

Eenjarige salie als sierplant

Ten slotte zijn er ook eenjarige Salvia’s. En die bloeien minstens zo spectaculair als de vaste soorten. Vul er je potten mee of koop ze als plant bij kweker of tuincentrum. Prachtig is bijvoorbeeld meelsalie (Salvia farinacea) met blauwe of witte bloemen. Salvia coccinea (scharlaken salie) is er in bijzondere rode variëteiten, net als de heesterachtige vuursalie (Salvia splendens).

Rode vuursalie in de border

Die laatste, de vuursalie (Salvia splendens), is een populaire Salvia. ‘Blaze of Fire’ en ‘Red Riches’ zijn bekende varianten die met hun felle kleuren tropisch aandoen. Niet zo gek: ze zijn van origine afkomstig uit Brazilië. De meeste varianten zijn dan ook eenjarig en niet winterhard. Je zaait ze binnen of in een kas voor in maart-april en plant ze circa zes weken later uit in de zon of halfschaduw. De bloei duurt van mei tot oktober. Tip: verwijder uitgebloeide bloemen en stimuleer zo meer knalrode trossen aan je Salvia.

Salie snoeien en verzorgen

Salie kun je als sierplant in je tuin of op je balkon zetten. Geef Salvia’s een zonnige, droge en beschutte plek in de border of op het terras. De planten houden niet van natte voeten en wind. Staan ze in pot, wees dan zuinig met water. Salie kun je prima snoeien en het is bij vaste planten ook aan te raden. Na de winter snoei je ze helemaal terug.

Salvia stekken

Wist je dat je de planten goed kunt stekken? Dit kun je doen in augustus. Knip de takken in delen van circa 10 cm. Zorg dat er steeds een knop met bladpaar boven in de stekken zit. De bloemen en de grote bladeren verwijder je, de kleine blaadjes kun je eventueel halveren om verdamping te voorkomen. Doop ze in de stekpoeder en zet ze in potjes aarde op een schaduwrijke plek. Binnen vier weken vormen zich worteltjes. Laat ze in de winter binnen staan en geef af en toe water. Plant ze volgend jaar half mei uit.

Een salieplant kopen

Ben je benieuwd wat er allemaal te koop is op Salvia-gebied? Tuingoed Foltz in Meeden (GR) beheert de Nederlandse Plantencollectie Salvia. Je vindt hier zo’n tweehonderd verschillende soorten uit alle windstreken van de wereld en enkele eigen introducties. Kijk op de website voor actuele openingstijden.