We kennen allemaal de Indische waterlelies, het bekende sprookje uit de Efteling. De meesten kennen ook de impressionistische schilderijen van Monet: De waterlelies. Dit artikel gaat echter over andere waterlelies, namelijk de populaire water- en vijverplanten. Lees verder over de waterleliefamilie, de wilde witte waterlelie en tips voor de verzorging en het kopen van je eigen lelie voor de vijver.

De waterleliefamilie

De waterplant die we vaak gewoonweg ‘waterlelie’ noemen, is vaak de witte waterlelie (Nymphaea alba). Maar wist je dat de waterleliefamilie veel meer soorten bevat die je niet kent? De witte waterlelie komt algemeen voor in Nederland, maar de hele familie telt nog zo’n zestig andere soorten zoals de gele plom (Nuphar lutea) of de blauwe lotus (Nymphaea caerulea). Veel leden van de waterleliefamilie komen niet in ons land voor, maar in tropische gebieden in Azië of Afrika. Echter naast de wilde witte waterlelie, zijn er ook verschillende cultivars van de waterlelie. Deze zijn speciaal gekweekt voor in vijvers en verkrijgbaar in Nederland in heel veel verschillende kleuren. Een echte aanwinst voor je vijver is Nymphaea marliacea die bloeit in zachtroze, felroze of zachtgeel. Waterlelies zijn winterhard.

Koningin van de waterplanten: Nymphaea alba

De witte waterlelie wordt ook wel de koningin van de waterplanten genoemd. De hartvormige drijfbladeren en de grote witte bloemen kleuren vijvers en sloten, de bloeitijd loopt van het vroege voorjaar tot zelfs in de herfst. In april steken de bladeren boven het water uit en in mei-juni komen de bloemknoppen een voor een tevoorschijn. De witte bloemen bloeien van halfweg mei tot en met augustus of september. De naam Nymphaea komt van het Latijnse Nymphae en betekent nimf of halfgodin van de rivieren. Alba komt van het Latijnse Albus en betekent wit.

Voortplanting van de witte waterlelie

De witte waterlelie vind je in meren of kleine wateren met stilstaand of zacht stromend water. Het water zal niet al te diep zijn; de plant wortelt stevig op de bodem. Waterlelies hebben dikke kruipende stengels en veel zijwortels. De ronde bladeren en witte bloemen groeien aan lange stelen, die uit die kruipende stengels groeien. Die lange stelen kunnen zelfs hun lengte aanpassen aan de diepte van het water. De bloem opent slechts vier tot vijf dagen overdag, om bij zonsondergang weer te sluiten. Als de bloem is uitgebloeid maakt hij plaats voor een nieuwe; de vrucht zakt naar de bodem doordat de lange steel zichzelf oprolt. Daar splijt hij open en laat de zaden vrij. De zaden, die nog witte vliesjes hebben, drijven vervolgens naar de oppervlakte om te verspreiden. Dankzij de wind of de stroming worden de zaden meegenomen naar nieuwe plekken. Eenmaal daar, verliezen ze het vliesje en zakken weer terug naar de bodem, om vanuit daar een nieuwe witte waterlelie te worden.

Je eigen waterlelie voor de vijver kopen

Wil je graag een waterlelie in je vijver of regenton? Koop jouw favoriete waterleliecultivar bij een tuincentrum of kweker en plant deze tussen medio april en eind september. Kies wel een geschikte soort: het is niet verstandig een reus te planten in een minivijver of juist een dwerg in een enorme natuurvijver. De wat duurdere medium cultivars doen het meestal prima in de gemiddelde tuinvijver. Sommige handelaars bieden waterlelies opgepot in een echte vijvermand aan. Dit is handig, je kunt de plant dan namelijk met mand en al in je vijver zetten en de kans is groot dat er snel bloemen komen. Koop je er een zonder vijvermand, dan plaats je de lelie er zelf nog in. Er is speciale waterleliegrond verkrijgbaar om zo’n mand te vullen en de waterlelie in te planten. Kleiachtige vijvergrond is ook geschikt. Er zijn verschillende waterlelies voor verschillende waterdieptes verkrijgbaar, het is belangrijk daarop te letten.

Verzorging van je waterlelie

Ben je zover dat je een keuze hebt gemaakt voor de soort waterlelie die je mooi vindt? Dan is het zaak deze goed te planten en te verzorgen. Enkele tips.

• In de meeste gevallen staat je waterlelie in een vijvermand in de vijver. Kies voor de juiste grond. Dit kan vijvergrond zijn die is vermengd met klei of speciale waterlelie-aarde.
• Kies een zonnige plek voor je waterlelies. Deze zonaanbidders hebben minimaal vijf uur zon per dag nodig. Ze zullen hun bloemen niet openen zonder de zon.
• Er zijn verschillende winterharde waterlelies, maar vaak sterven de bladeren in de winter af. Verwijder deze bladeren uit je vijver om rot te voorkomen.
• ’s Zomers kan de rode leliekever ofwel leliehaantje de bladeren belagen; hij eet ze helemaal op. De bladeren worden dan bruin. Knip de aangetaste bladeren zo snel mogelijk weg, zo elimineer je de larven die op het blad zitten.
• Word je waterlelie te groot en compact? Splits haar dan. Haal de vijvermand uit de vijver. Kies een aantal plantdelen die jong blad vormen en snijd deze vervolgens met ruime marge los van de rest van de plant. Plant deze jonge plantdelen in een nieuwe vijvermand en geef ze cadeau of plant op een andere plek.
• Waterlelies zijn langzame groeiers. Heb dus geduld. Een jonge lelie kun je wat minder diep in de vijver zetten. Plaats het plantje bijvoorbeeld op een verhoging op de vijverbodem. Een ondiepere plek stimuleert de groei.

Mijn waterlelie bloeit niet, wat nu?

Als je waterlelie niet goed bloeit, kan de eerste oorzaak zijn dat zij niet voldoende zon krijgt. Zorg er dus voor dat je lelies op een zonnige plek huizen. Wees ook geduldig: als je een jonge lelie plant, kan het zeker een jaar duren voor deze gaat bloeien. Verder is de waterplant dol op rust. Een vijver vol fonteintjes, eenden en een waterval is geen fijne plek voor een waterlelie en ook dat kan de bloei beïnvloeden. Wordt je vijver te vol? Zorg ervoor dat je dan gaat splitsen en je waterplanten een nieuwe plek geeft. Houd aan dat ongeveer de helft van je vijver bedekt mag zijn met planten.

Lees meer over waterplanten en suggesties voor een kleine waterplaats in de tuin.