Soorten spechten in Nederland
De bekendste specht (Dendrocopos major, Engels: great spotted woodpecker) is misschien wel de grote bonte specht. Prachtig is hij, met een overwegend zwart verenkleed met rode en witte accenten. In Nederland leven meer soorten spechten, waaronder: middelste bonte specht (Dryocopus medius), kleine bonte specht (Dendrocopos minor), zwarte specht (Dryocopus martius) en de groene specht (Picus viridis). Van de drie bonte spechten is de middelste het zeldzaamste, maar ook die zie je steeds vaker in ons land, vooral in het oosten en zuiden. In dit artikel geven we tips om de grote bonte specht naar je tuin te lokken – al is een andere natuurlijk ook meer dan welkom.
Geluid van de grote bonte specht
Je hebt het vast weleens gehoord, de razendsnelle roffels van de grote bonte specht. Met zijn snavel hamert hij als een bezetene tegen boomstammen. Zo haalt hij insecten uit de schors of bast, hakt hij in het voorjaar een nestgat uit en bakent de specht zijn territorium af. De schokken van het gehamer kan hij opvangen dankzij zijn speciale schedel. Die is heel dik en een beetje sponsachtig. Een korte snelle roffel in het voorjaar hoort bij de paartijd, zo versterken mannetje en vrouwtje hun band. Een stem hebben ze ook: een korte tsjilp (‘tsjik’), soms meerdere malen achter elkaar, is het geluid van de grote bonte specht. Daarmee is de specht geen zangvogel, maar behoort tot de groep van de spechten (Picidae).
De specht herkennen
De grote bonte specht is prachtig zwart-wit getekend met een zwarte ‘pet’ op. Onder zijn staart zijn de ‘billen’ als het ware rood gekleurd. Als hij zijn vleugels spreidt, kun je de grote witte schoudervlekken goed zien. Het mannetje heeft op zijn achterhoofd een rode vlek, bij het vrouwtje is de kruin zwart. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is de grote bonte specht niet bijzonder groot, maar qua formaat (ongeveer 24 cm) vergelijkbaar met een spreeuw. Het gewicht van de vogel ligt tussen de 70 en 90 gram.
Leefomgeving van de grote bonte specht
In vele soorten omgevingen heeft de grote bonte specht het naar zijn zin. Dit kan zowel een tuin, park of bos zijn. “Ze komen voornamelijk voor in bosrijke omgevingen”, zegt Mark Scheurkogel van de Vogelbescherming. “In open gebied aan de kust zie je deze specht niet gauw, maar in bosrijke duinen weer wel.” De voorkeur gaat uit naar loofbos of gemengde bossen met daarin bomen van verschillende leeftijden. Niet alleen oude, ook jonge bomen, en zowel dichte bossen als wat opener begroeiing. De vogels maken hun nest bij voorkeur in bomen van zachte, vaak oude houtsoorten, zoals dat van de berk. De eieren worden op het kale hout in het hol gelegd en uitgebroed door zowel vader als moeder.
Lok de specht naar je tuin
De grote bonte specht vind je op veel plekken in de natuur in ons land. Wie de vogel graag in de tuin terugziet, heeft wellicht wat aan deze tips.
- Heb je een dode of stervende boom achter je huis staan? Laat hem staan, dan vergroot je de kans op een specht in je tuin. Vermolmd hout is favoriet bij de grote bonte specht.
- Deze specht past zich makkelijk aan omstandigheden aan en gaat gerust op zoek naar nieuwe leefgebieden. Dicht bij mensen broeden, is voor hem geen probleem.
- In de lente en zomer leven spechten van insecten. Omdat de grote bonte specht zich makkelijk aanpast, durft hij in tuinen – zelfs in de stad – te speuren naar lekkere hapjes.
- In de winter is voedsel schaars, ook voor deze specht. Dan breidt hij zijn zoekgebied uit en belandt hij regelmatig in de tuin en op voedertafels.
- De grote bonte specht is dol op pindakaas. Die kun je in een ‘spechtenblok’ stoppen. Hang een dikke tak met gaten erin in een boom en smeer pindakaas in de holtes. Deze tak is geen must: met alleen de pot doe je hem net zo goed een plezier. Zorg wel dat je speciale vogelpindakaas koopt, want pindakaas uit de supermarkt is te zout en leidt in het ergste geval tot nierfalen.
- In vergelijking met andere spechten heeft de grote bonte specht een uitgebreid menu. Naast de genoemde insecten, de hoofdmoot van het menu, eet hij vooral in de winter ook vetrijke zaden, bessen en noten. Een tip dus voor de voedertafel!
- Goed om te weten: de grote bonte specht schuwt er niet voor terug om in de lente en zomer een nestkast te plunderen en jonge vogels op te eten.